De Pont; James Turrell en Amish Quilts – Kleur in het kwadraat

Het werk van James Turrell (1943) in combinatie met Amish quilts klinkt niet als de meest vanzelfsprekende tentoonstelling. Turrell is een hedendaags kunstenaar die werken maakt door architecturale ingrepen en licht te combineren tot vaak bijna sublieme ervaringen. De lappen wol en katoen zijn van een zeer conservatieve groep gelovigen omstreeks 1860 met als hoogtepunt rondom de jaren ’30. Dat klinkt als een hippe bedoeling in combinatie met naar een mottenballen ruikende suffigheid.

Enige achtergrond van Turrell maakt de combinatie echter veel vanzelfsprekender. Voordat hij bekend werd met de anekdotes van zijn vliegtuig en het zien van het licht (letterlijk), studeerde hij psychologie waarin hij zich onder andere bezig hield met het Ganzfeld effect.

Een voorbeeld van een Ganzfeld effect is op het moment dat je een groot monochroom ziet, je ogen zich niet kunnen fixeren en zodoende min of meer de informatie niet meer kunnen verwerken. Dat verklaard niet alleen veel van Turrell zijn lichtwerken, maar ook zijn voorliefde voor monochromen.

Tel daarbij op zijn Quaker achtergrond en de overstap naar de quilts is ineens een stuk logischer. Voor de Amish representeren de quilts niet zo zeer het goddelijke, maar door sociale conventie zijn de objecten wars van decoratie. Trots zijn is een zonde in die gemeenschap dus de kleden zijn intentioneel zo sober. Ook de kleuren zijn conform de ‘mode’ van de Amish; ingetogen.

De kleurcombinaties van de Amish, in combinatie met de fijne tekeningen die er in verwerkt zijn, zijn dan wel sober van opzet. Het resultaat zijn kleden die zich kunnen meten met abstracte kunstenaars zoals Rothko en Mondriaan.

De tentoonstelling heeft dan wel enige tegenstrijdigheden, de lichtwerken van Turrell zijn van architectonisch en dus staan ze geheel los van de quilts zowel in vorm als context. Toch voel je een onderliggende samenhang.

De quilts waren voor mij een enorme verrassing, alleen al daarom is een bezoek aan de tentoonstelling meer dan de moeite waard. Het fotograferen van zowel Turrell als de quilts is onbegonnen werk, beschouw deze beelden dan ook echt als een impressie.

James Turrell – Afrum II Pink (Solid) – Fluoriserend licht

James Turrell – Afrum II Pink (Solid) – Fluoriserend licht (detail)

James Turrell – Afrum II Pink (Solid) – Fluoriserend licht (detail)

James Turrell – Magnatron (Tutti Frutti) – Installatie met televisie

James Turrell – Magnatron (Tutti Frutti) – Installatie met televisie

James Turrell – Sloan Red & Raethro Green – Projecties met MRI Projector

James Turrell – Sloan Red – Projectie met MRI Projector

James Turrell – Raethro Green – Projectie met MRI Projector

James Turrell – Still Light – Serie van 8 aquatinten, 3 paren en 2 enkele afdrukken

James Turrell – Still Light – Serie van 8 aquatinten, 3 paren en 2 enkele afdrukken (detail)

James Turrell – Suite from Aten Reign – Houtsnedes met reliefdruk in Ukiyo-e stijl

James Turrell – Wedgework III – Installatie met fluoriserend licht

Anoniem – Balken – Wol, 1930

Anoniem – Bars – Wol, 1900

Anoniem – Negen lapjes – Wol en katoen, 1890-1900

Anoniem – Negen lapjes – Wol en katoen, 1890-1900 (detail)

Anoniem – Open Venster of Gecentreerd Vierkant – Katoen, 1920

Anoniem – Open Venster of Gecentreerd Vierkant – Katoen, 1920 (detail)

Anoniem – Quilt voor een wieg – Wol, 1910

Anoniem – Tumbling Blocks – Wol en katoen, 1930

Anoniem – Tumbling Blocks – Wol en katoen, 1930 (detail)

Anoniem – Waterpomptang – Katoen en satijn, 1949

Anoniem – Wevende Diamant – Wol, 1910

Anoniem – Zwevende Diamant of Diamant in vierkant – Wol, 1890

Anoniem – Zwevende Diamant of Diamant in vierkant – Wol, 1890 (detail)

Anoniem – Zwevende diamant – Wol, 1930

Familie Lapp – Balken – Wol, 1910

Familie Amos Lapp – Balken – Wol, 1925-1930

Fanny Zook – Gecentreerd vierkant – Wol, 1897

Rebecca Lap – Center Diamond – Wol, 1885-1890

Rebecca Lap – Center Diamond – Wol, 1885-1890 (detail)

De tentoonstelling is nog te zien tot en met 4 oktober bij De Pont te Tilburg.