Stedelijk Museum; Kazimir Malevich

Rusland is dit jaar in met twee overzichten met Russische kunst. Nog niet zo lang geleden sloot de tentoonstelling in het Bonnefanten met een overzicht van 1900 tot aan 1920. […]

Rusland is dit jaar in met twee overzichten met Russische kunst. Nog niet zo lang geleden sloot de tentoonstelling in het Bonnefanten met een overzicht van 1900 tot aan 1920. Nu bij het Stedelijk een overzicht gecentreerd rondom Kazimir Malevich (1978-1935) van 1910 tot aan 1935. (Over de juiste schrijfwijze van zijn naam, Malevitsj mag van mij ook maar in deze tentoonstelling wordt Malevich gebruikt.) Toeval of niet, de twee overzichten sluiten perfect op elkaar aan in die zin dat in het Bonnefanten duidelijk was dat er een levendige cultuur was waar vervolgens, Malevich er als een soort Picasso uitsprong wat in het Stedelijk dan weer duidelijk wordt. In het Stedelijk laten ze natuurlijk ook nog andere kunstenaars zien die al dan wel of niet direct reageerden op zijn werk. Maar de focus ligt duidelijk op Malevich. Afgezien van het feit dat we in 2013 leven, en het meeste toch al wel even geleden is, zitten er opvallend frisse werken tussen. Niet alleen van Malevich maar ook van anderen.

De naam en faam van Malevich mag bekend zijn, de snelheid waarmee hij zijn kunstenaarschap ontwikkelde is opvallend en minder bekend. Op het begin sukkelt hij vrolijk mee met de mode maar in slechts enkele jaren ontwikkeld hij een totaal nieuwe visie op de kunst. Voor het eerst wordt het idee voorstelling volledig uit het schilderij gewerkt. Wat dan er overblijft is het schilderachtige en de verf.

Het zwarte vierkant wordt vaak gezien als het einde van de schilderkunst. Voor Malevich zelf kon het nog iets verder opgerekt worden met de witte werken maar daarna was in principe alles wel gedaan en legde hij zich een tijdlang toe tot onderwijs en toegepaste vormen van het suprematisme zoals architectuur, design, textiel en grafische vormen.

Opvallend binnen deze tentoonstelling is dat er werken getoond worden van de periode dat hij toch weer zijn verf oppakt. Het is bijna alsof het suprematisme vergeten is, wie goed kijkt ziet echter dat hij zijn werken signeert met een vierkantje. De vraag is of het onder de druk van autoriteiten zo figuratief is of dat hij daadwerkelijk dat zag als een nieuwe stap.

Dus een mooi inzicht hoe een kunstenaar zich in korte tijd heel radicaal kan ontwikkelen naar een zeer invloedrijke kunstenaar. Ik ben geen Malevich-expert maar ik denk dat het Stedelijk hier een perfect retrospectief laat zien. Mooie verrassingen, in de breedte, in de diepte en nagenoeg alle topstukken uit het oeuvre zijn er.

Ook al denk je Malevich al wel te kennen, ook al denk je dat het toch allemaal al lang geleden is in een ver land, dit is een tentoonstelling die je zeker moet bezoeken.

Kazimir Malevich - Nude with Hands Raised - Potlood en tempera op karton 1908

Kazimir Malevich – Nude with Hands Raised – Potlood en tempera op karton 1908

Kazimir Malevich - Fruit plukken - Gouache op papier 1909

Kazimir Malevich – Fruit plukken – Gouache op papier 1909

Elena Guro, Mikhail Matyushin en Kazimir Malevich - Diverse werken rond 1910

Elena Guro, Mikhail Matyushin en Kazimir Malevich – Diverse werken rond 1910

Kazimir Malevich - Vrouw met krant op schoot - Olieverf op paneel 1904

Kazimir Malevich – Vrouw met krant op schoot – Olieverf op paneel 1904

Kazimir Malevich - Zelfportret - Gelakt gouache, aquarelverf en potlood op papier 1910

Kazimir Malevich – Zelfportret – Gelakt gouache, aquarelverf en potlood op papier 1910

Kazimir Malevich - Zelfportret - Gouache op papier 1910

Kazimir Malevich – Zelfportret – Gouache op papier 1910

Kazimir Malevich - De Vloerboeners - Gouache en krijt op papier 1911

Kazimir Malevich – De Vloerboeners – Gouache en krijt op papier 1911

Kazimir Malevich - Bubnovy valet 44, Dansend paar - Potlood op papier (?) 1912

Kazimir Malevich – Bubnovy valet 44, Dansend paar – Potlood op papier (?) 1912

Kazimir Malevich - Oogstende vrouwen, het binnenhalen van de rogge II - Olieverf op doek 1912

Kazimir Malevich – Oogstende vrouwen, het binnenhalen van de rogge II – Olieverf op doek 1912

David Burliuk - Antosha Bezval, Man van Burkiuks zus Nadszhda - Ets 1913

David Burliuk – Antosha Bezval, Man van Burkiuks zus Nadszhda – Ets 1913

Kazimir Malevich - De Messenslijper (principe van het schitteren) - Olieverf op doek 1913

Kazimir Malevich – De Messenslijper (principe van het schitteren) – Olieverf op doek 1913

Kazimir Malevich - Vour bij de tramhalte - Olieverf op canvas 1913

Kazimir Malevich – Vour bij de tramhalte – Olieverf op canvas 1913

Kazimir Malevich - In het Grand Hotel - Olieverf op doek 1913

Kazimir Malevich – In het Grand Hotel – Olieverf op doek 1913

Kazimir Malevich - Een Engelsman in Moskou - Olieverf op doek 1914

Kazimir Malevich – Een Engelsman in Moskou – Olieverf op doek 1914

Nathalia Goncharova - Rayonistische compositie - Pastel op papier 1913

Nathalia Goncharova – Rayonistische compositie – Pastel op papier 1913

Kazimir Malevich - Decorstudie voor de opera overwinning op de zon - Potlood en aquqrelverf op papier 1913

Kazimir Malevich – Decorstudie voor de opera overwinning op de zon – Potlood en aquqrelverf op papier 1913

Kazimir Malevich - Decorstudie voor de Opera Overwinning op de Zon - Potlood en aquarelverf op papier 1913

Kazimir Malevich – Decorstudie voor de Opera Overwinning op de Zon – Potlood en aquarelverf op papier 1913

Kazimir Malevich - Diverse werken uit omstreeks 1915

Kazimir Malevich – Diverse werken uit omstreeks 1915

Kazimir Malevich - Suprematisch nr 38 - Olieverf op doek 1916

Kazimir Malevich – Suprematisch nr 38 – Olieverf op doek 1916

Kazimir Malevich - Vier Vierkante - Olieverf op doek 1915

Kazimir Malevich – Vier Vierkante – Olieverf op doek 1915

Ivan Puni - Suprematische Compositie - Olieverf op doek 1915

Ivan Puni – Suprematische Compositie – Olieverf op doek 1915

Kazimir Malevich - Suprematistische compositie (versie 1920,1921) - Olieverf op doek 1916

Kazimir Malevich – Suprematistische compositie (versie 1920,1921) – Olieverf op doek 1916

Mikhail Matyushin - Zelfportret - Olieverf op doek op hout 1917

Mikhail Matyushin – Zelfportret – Olieverf op doek op hout 1917

Aleksandr Rodchenko - Zonder Titel (Twee Ringen) - Olieverf op doek 1918

Aleksandr Rodchenko – Zonder Titel (Twee Ringen) – Olieverf op doek 1918

Kazimir Malevich - Compositie 5 (Suprematisme van de geest) - Potlood en kleurpotlood op papier 1919

Kazimir Malevich – Compositie 5 (Suprematisme van de geest) – Potlood en kleurpotlood op papier 1919

Kazimir Malevich - Diverse witte suprematische werken omstreeks 1920

Kazimir Malevich – Diverse witte suprematische werken omstreeks 1920

Kazimir Malevich - Wit Suprematisch kruis - Olieverf op doek 1920

Kazimir Malevich – Wit Suprematisch kruis – Olieverf op doek 1920

Mikhail Matyushin - Landschap - Olieverf op doek op hout 1920

Mikhail Matyushin – Landschap – Olieverf op doek op hout 1920

Mikhail Matyushin - Ruimte (360 graden overzicht) Olieverf op doek 1920

Mikhail Matyushin – Ruimte (360 graden overzicht) Olieverf op doek 1920

Natalya Goncharova - Drie jonge vrouwen - Olieverf op doek 1920

Natalya Goncharova – Drie jonge vrouwen – Olieverf op doek 1920

El Lissitzky - Schets voor Proun 6B - Gouache en potlood op papier 1921

El Lissitzky – Schets voor Proun 6B – Gouache en potlood op papier 1921

El Lissitzky - Zonder Titel (Schets voo rhet Rosa Luxemburg Monument) Gouache, potlood en ink op papier 1921

El Lissitzky – Zonder Titel (Schets voo rhet Rosa Luxemburg Monument) Gouache, potlood en ink op papier 1921

Kliment Redko - Suprematisme - Olieverf op doek 1921

Kliment Redko – Suprematisme – Olieverf op doek 1921

Lyubov Popova - Ruimtelijke Krachtconstructie - Olieverf en marmerpoeder op multiplex 1921

Lyubov Popova – Ruimtelijke Krachtconstructie – Olieverf en marmerpoeder op multiplex 1921

Ivan Klyun - Vijf bladen uit een schetsboek - Gouache en potlood op papier 1922

Ivan Klyun – Vijf bladen uit een schetsboek – Gouache en potlood op papier 1922

Ilya Chashnik - Suprematistisch Kruis - Olieverf op doek

Ilya Chashnik – Suprematistisch Kruis – Olieverf op doek

Ilya Chashnik - Suprematisme - Olieverf op doek 1923

Ilya Chashnik – Suprematisme – Olieverf op doek 1923

Kazimir Malevich - Zeta - Gips 1923

Kazimir Malevich – Zeta – Gips 1923

Kazimir Malevich - Doktor Mabuzo - Olieverf op doek 1926

Kazimir Malevich – Doktor Mabuzo – Olieverf op doek 1926

Kazimir Malevich - Lessen

Kazimir Malevich – Lessen

Mikhail Matyushin - 16 maal Organische Kunstkultus - Papier, potlood, Oost-Indische inkt en gouache op papier 1914-1924

Mikhail Matyushin – 16 maal Organische Kunstkultus – Papier, potlood, Oost-Indische inkt en gouache op papier 1914-1924

Kazimir Malevich - Kaart #9, De Ideologische onafhankelijkheid van de nieuwe kunst - Gemengde techniek op papier 1927

Kazimir Malevich – Kaart #9, De Ideologische onafhankelijkheid van de nieuwe kunst – Gemengde techniek op papier 1927

Kazimir Malevich - Drie Figuren - Olieverf op doek 1928

Kazimir Malevich – Drie Figuren – Olieverf op doek 1928

Kazimir Malevich - Kop van een boer - Olieverf op doek 1930

Kazimir Malevich – Kop van een boer – Olieverf op doek 1930

Kazimir Malevich - Rennende Man - Olieverf op doek 1930

Kazimir Malevich – Rennende Man – Olieverf op doek 1930

Kazimir Malevich -  Vrouw met Hark - Olieverf op doek 1932

Kazimir Malevich – Vrouw met Hark – Olieverf op doek 1932

Kazimir Malevich - Portret van E Yakolevna - Olieverf op doek 1932

Kazimir Malevich – Portret van E Yakolevna – Olieverf op doek 1932

Kazimir Malevich - Man en Paard - Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich – Man en Paard – Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich - Meisje met rode stok - Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich – Meisje met rode stok – Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich - Meisje met rode stok - Olieverf op doek 1933 (detail)

Kazimir Malevich – Meisje met rode stok – Olieverf op doek 1933 (detail)

Kazimir Malevich - Portret van de vrouw van de kunstenaar - Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich – Portret van de vrouw van de kunstenaar – Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich - Portret van Una - Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich – Portret van Una – Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich - Potret van Ivan Klyun - Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich – Potret van Ivan Klyun – Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich - Zelfportret - Olieverf op doek 1933

Kazimir Malevich – Zelfportret – Olieverf op doek 1933

Ivan Klyun - Malevich een dag na zijn dood - Zwart kleurpotlood en gouache op papier 1935

Ivan Klyun – Malevich een dag na zijn dood – Zwart kleurpotlood en gouache op papier 1935

De tentoonstelling is nog te zien tot en met 2 februari in het Stedelijk Museum te Amsterdam. Gaan!