Kasteel Wijlre; Lin May Saeed – The Herd at the Watering Hole

De grotten van Lascaux bevatten schilderingen die tussen 15.000 en 10.000 jaar oud zijn. Op de grillige wanden zien we vooral runderen, paarden en rendieren, getekend in warme aardtinten. Het zijn geen platte schilderingen, maar gekleurde wandreliëfs die onder het flakkerende licht van fakkels of kaarsen tot leven komen. Ze zijn niet natuurgetrouw, maar bezitten een enorme visuele kracht en nemen op deze wanden de hoofdrol in. Mensfiguren zijn een zeldzaamheid in prehistorische grotschilderingen. Als ze al verschijnen, dan vaak als mens-dierhybriden, doorgaans geïnterpreteerd als sjamanen. Deze hybriden zijn letterlijk en figuurlijk de tussenpersoon tussen mens en dier.

De dieren in de sculpturen van Lin May Saeed (1973-2023) doen denken aan Lascaux. Ook hier zijn ze ruw en verfijnd tegelijk, maar in een frisse, hedendaagse vorm. Het gesteente en de aardpigmenten zijn vervangen door piepschuim, beschilderd met acrylverf in zachte pasteltinten. Net als in Lascaux is de mens niet afwezig, maar speelt een kleine maar betekenisvolle rol: bij Saeed is hij er vooral om dieren te bevrijden uit kooien of een doorn uit de poot van een leeuw te verwijderen.

Die dynamiek tussen mens en dier staat in Saeeds werk centraal. Haar titels verwijzen vaak expliciet naar de bio-industrie, zoals in The Liberation of Animals from Their Cages XVI, waarin zelfs het woord ‘capitalism’ nog zichtbaar is. Toch overheerst niet alleen een activistische toon; er zijn ook meer poëtische en culturele verwijzingen. Zo verwijst ‘seven sleepers’ naar de legende van zeven mensen die eeuwenlang in een grot slapen, ontwaken en ontdekken dat de wereld verbeterd is. Bij Saeed zijn die mensen vervangen door dieren, een subtiele maar veelzeggende verschuiving. Hopelijk ontwaken deze dieren in een wereld die beter voor hen is dan de onze.

Ook in haar op zichzelf staande sculpturen, weet Saeed een eigen karakter en waardigheid op te roepen. Deze dieren zijn niet hyperrealistisch of natuurgetrouw, maar karaktervol zoals een scheel kijkende, geleefde hyena. Ze staan niet op zware sokkels, maar op lichte, open frames die hen tegelijk verheffen en lucht geven. Er is geen sprake van idealisering, maar ze krijgen wel onmiskenbaar een podium in haar werk.

Je kunt hier geheel blanco naar binnen lopen en plezier beleven aan de karaktervolle sculpturen, zoals een gehavende hyena. De teksten in het begeleidende boekje bieden verdieping, maar zijn niet noodzakelijk. Ondanks de kunstmatigheid van het materiaal, is Saeeds werk ongekunsteld en eerlijk. De empathie voor deze dierlijke wezens is zo sterk. Het is een visuele zeggingskracht die ik eigenlijk alleen maar herken uit die grotten van Lascaux.

Het is een zeldzaam mooie tentoonstelling.

Deze tentoonstelling is nog tot en met 24 augustus te bezoeken bij Kasteel Wijlre.