GemeenteMuseum Den Haag; Alexander Calder

Op dit moment is in het GemeenteMuseum Den Haag een grote tentoonstelling te zien met werk van Alexander Calder (1898-1976). De titel had beter ‘Alexander Calder ontmoet Piet Mondriaan‘ kunnen zijn, want de twee worden erg mooi tegen elkaar uitgelicht. Mondriaan is namelijk van enorme invloed geweest op het werk van Calder.

Het werk van Calder is bekend, zijn mobiles en later stabiles zijn overal ter wereld te vinden. Toch is de aandacht naar deze kunstenaar in Nederland niet echt gigantisch, in 1969 was voor het laatst een grote tentoonstelling in het Stedelijk. Dat is vreemd want Calder geldt toch nog altijd als een zeer invloedrijk kunstenaar. Maar ook is hij een van de weinigen die werk maakt dat oprecht plezier uitstraalt en voor bijna iedereen toegankelijk is. Terecht dat het Gemeentemuseum hem dus uitgebreid toont.

Dat resulteert in een compacte tentoonstelling die een heel goed overzicht geeft van de kunstenaar Calder. Alles komt aan bod. Er wordt ruimschoots aandacht besteed aan zijn relatie met Piet Mondriaan, het atelier van Mondriaan is zelfs nagebouwd.

Op Calder valt weinig af te dingen. Als er echt iets te zeuren moet zijn, is het dat de mobiles wel erg statisch in de lucht hangen en dat wat beweging geen kwaad zou kunnen. Al is het ook begrijpelijk dat ze liever dat risico niet lopen met dergelijk prijzig werk. Verder is het een toptentoonstelling met louter topwerken. De gehele toon blijft luchtig, optimistisch, toegankelijk en bovenal oprecht leuk.

En dat mag wel wat vaker in de kunst, dingen die gewoon fascinerend zijn zonder moeilijke concepten. 🙂

De vroege Calder;

Alexander Calder - Candy - Olieverf op doek

Alexander Calder - De Vliegende Trapeze - Olieverf op doek

Alexander Calder - Koe - Metaaldraad en hout

Alexander Calder - Onbekende Titel - Staaldraad

Alexander Calder - De Tuimelaars II - Inkt op papier

Een van de circusvoorstellingen die Calder gaf. (Een soortgelijke film is hier te zien bij Ubuweb)

Jean Painleve - La Grand Cirque Calder 1927 - Film

 Calder en Piet Mondriaan

De invloed van Mondriaan op Calder is kort en simpel, als we kijken naar het werk hiervoor zien we een circus met alles er op en eraan. Het bezoek aan het atelier van Mondriaan brengt een hele omkeer in het beeldend denken van Calder; ‘Het was mijn bezoek aan Mondriaans atelier dat me abstract maakte’. Duidelijk dus.

De overeenkomsten zijn op het begin dan ook nogal duidelijk.

Piet Mondriaan - Compositie met wit en zwart II, met zwarte lijnen - Olieverf op doek

Alexander Calder - Zonder Titel - Olieverf op doek

Zoals al eerder gezegd neemt het atelier van Mondriaan een enorme rol in, ook binnen de tentoonstelling. Er is een reconstructie gemaakt aan de hand van een aantal foto’s.

Michel Seuphor, Rosie Ney - Atelier van Piet Mondriaan

JK van den Briel - Atelier van Piet Mondriaan

Laszlo Moholy-Nagy - Uitzicht vanuit aterlierraam van Piet Mondriaan - Gelatinezilverdruk

Charles Kartsen - Piet Mondriaan in zijn atelier met Ruitvorm Compositie met Gele Lijnen op een ezel

Alexander Calder - Zonder Titel - Olieverf op doek

Alexander Calder - Zonder Titel - Olieverf op doek (detail)

Daar moet bij worden vermeld: het atelier van Mondriaan was erg klein.

Reconstructie atelier Piet Mondriaan

Reconstructie atelier Piet Mondriaan

Reconstructie atelier Piet Mondriaan

Reconstructie atelier Piet Mondriaan

Reconstructie atelier Piet Mondriaan

Reconstructie atelier Piet Mondriaan

Alexander Calder - Geel Paneel - Hout en beschilderde schijven, metaal en motor

Piet Mondriaan - Victory Boogie Woogie - Plakband, olieverf, papier op doek

Piet Mondriaan - Compositie met gele lijnen - Olieverf op doek

Alexander Calder - Zonder Titel - Olieverf op doek

Alexander Calder - Rode en gele vaan - Metaalplaat, metaaldraad, lood en verf

Alexander Calder - Zonder Titel - Olieverf op doek

Alexander Calder - De groene streep - Olieverf op canvas

Dan maakte Calder ook nog schilderwerk dat sterk doet denken aan Miro. Niet vreemd, want ze waren goede vrienden van elkaar en het werk van Miro zal Calder zeer zeker erg hebben aangesproken en beïnvloed.

Alexander Calder - Zonder Titel - Olieverf, hout en touw op doek

Alexander Calder - Sao Paulo - Olieverf op multiplex

Alexander Calder - Weekdieren - Olieverf op doek

En dan natuurlijk een enorme mooie lading Mobiles (naam die overigens van Duchamp af komt) en Stabiles (naam die van Hans Arp af komt).

Alexander Calder - Zonder Titel - Hout, stalen stangen, metaaldraad en verf

Alexander Calder - Zonder Titel - Beschilderd metaal

Alexander Calder - Zonder Titel - Beschilderd metaal

Alexander Calder - Zonder Titel (maquette) - Alumonium en beschilderd metaal

Alexander Calder - Zonder Titel (Garagemobile) - Beschilderd Staal

Alexander Calder - Zeeduivel - Metaalplaat, bouten en verf

Alexander Calder - Constellation - Hout, metaaldraad en verf

Alexander Calder - Diversen

Alexander Calder - Constellation Mobile - Hout, touw, metaaldraad en verf

Alexander Calder - La Grande Vitesse (1 op 5 middelgrote maquette) - Metaalplaat, bouten en verf

Alexander Calder - La Grande Vitesse (1 op 5 middelgrote maquette) - Metaalplaat, bouten en verf (detail)

Alexander Calder - Onbekende Titel - Mobile

Alexander Calder - Onbekende Titel Mobile - Metaal en verf

Alexander Calder - Onbekende Titel Mobile - Metaal en verf

Alexander Calder - Onbekende Titel Mobile - Metaal en verf

Bezoekers op de tentoonstelling van het Stedelijk in 1969

Erg enthousiasmerende tentoonstelling die Calder zeer zeker verdient. Een van die tentoonstellingen waarvan iedereen weet dat het een blockbuster is, maar wel eentje die het ook echt verdient.

Nog te zien tot en met 28 mei te GemeenteMuseum Den Haag.