Museum de Fundatie; Jonathan van Doornum

Het was een doodnormale dinsdag dat Jonathan van Doornum (24-03-1987) geboren werd. Het was een bewolkte dag en werd niet veel warmer dan 11 graden. Een typische Hollandse grijze en grauwe winterdag. Ik weet eigenlijk niet of het weer er van die dag toe doet, of dat het simpelweg de illusie is van tijd. De datum prijkt prominent op één van zijn grote installaties als witte cijfers op zwarte klapbordjes.

Aan de andere zijde van zijn geboortedatum is de dag van vandaag te zien. Ik bezocht de tentoonstelling op woensdag 9 juli. Het was die dag 22 graden, en doordat er een sluimerende bewolking was, voelde het veel warmer aan. Binnen, in het geacclimatiseerde museum, was het aanzienlijk aangenamer. Tussen die twee data is een wereld van verschil. In elk geval is Van Doornum in de tussentijd opgegroeid en heeft hij deze werken voor deze tentoonstelling bijeengebracht. De meeste sculpturen zijn van de afgelopen paar jaar.

Wat me het meest is bijgebleven, is het werk ‘Loop Antenna‘. Het bestaat uit een aantal haarklemmen die op de reling van de museumruimte zijn bevestigd. De haarklemmen zijn met elkaar verbonden door een achttal glimmende aluminium buizen. Aan één van de uiteinden krullen ze chaotisch door elkaar. Het werk verbindt zo de tentoonstelling met de museale ruimte zelf. Alles doet ertoe. Het glas en het geborstelde staal van de reling worden onderdeel van de tentoonstelling. Het past bij het materiaalgebruik van Van Doornum. Veel aluminium en staal maken het industrieel en koud. Daartegenover zet hij organische vormen van bijvoorbeeld beschilderde epoxyklei, gedraaid hout en soms zelfs een kanten handschoen, die het contrast benadrukken maar ook iets menselijks aan zijn werk toevoegen. Alsof het gebruiksvoorwerpen zouden kunnen zijn. De haarklemmen van Loop Antenna zijn ontdaan van hun oorspronkelijke functie, ze grijpen nu alleen iets anders vast dan mensenhaar. Ze klemmen niet alleen de tentoonstellingsruimte, maar ook een aluminium hekwerk, waarbij het uiteinde met brute kracht is opengebroken.

Het is een voorbeeld van het visuele contrast dat in ieder werk van Van Doornum zit. Enerzijds het gepolijste, klinische, en anderzijds er is ook altijd een vorm van geweld, in de vorm van vlijmscherpe elementen zoals bij ‘Dark and Joyful’, ‘Thoughts about Giving and Receiving‘ en ‘Round Transmitter’. Maar denk ook aan de gesmolten pennen in ‘Hard Labour Makes You Think‘ of de verweerde behuizing van The Gasheater. Ze geven de tentoonstelling allemaal een donker randje. En daarin zit volgens mij de grootste kracht van Van Doornum. Het geeft objecten die een functie zouden kunnen hebben een gevoel mee. Het meest concrete voorbeeld zijn de schragen ‘Clear Constructions‘. Je zou ze kunnen gebruiken, maar praktisch zijn ze absoluut niet, met hun decoratieve binnenwerk. De materiaalkeuzes en hoe Van Doornum deze vervolgens vormgeeft, is waar het allemaal om draait.

Ik schrijf dit allemaal weer bijna een maand later. Het is donderdag 7 augustus. Het is met 23 graden niet heel warm voor de tijd van het jaar. Het is wel zomer, maar echt zomers is het niet. Toch voelt het heerlijk aan buiten. Hier en daar zijn wat wolken, maar het is dus niet zo drukkend als toen ik de tentoonstelling bezocht. Er is de afgelopen maand weer van alles gebeurd. Maar het is aanzienlijk minder dan de periode die Jonathan van Doornum nodig had, vanaf zijn geboorte, om deze tentoonstelling te verwezenlijken. Maar, wat betekenen die data dan eigenlijk echt? Hoe ervaren we die? Die data op dat ene werk zijn de meest concrete en harde feitelijke gegevens die de tentoonstelling heeft. Het contrasteert met de rest van het werk van Van Doornum, dat je moet ervaren en voelen om er grip op te krijgen. Net zoals het uitleggen van het weer eigenlijk ook niet echt kan, maar als je naar buiten gaat, voel je het direct.