Stedelijk Museum Schiedam; stanley brouwn – mens loopt op planeet aarde

Ondanks dat hij het er zelf waarschijnlijk niet mee eens zal zijn, is een van de beste werken van stanley brouwn (1935 – 2017) juist dat hij zelf steeds minder zichtbaar was. In tijden waarin we vrijwel alles van onze helden weten verkoos brouwn de obscuriteit. Zijn naam dook wel eens op als ik oudere kunstenaars sprak, en niet alleen oud-studenten die hem kennen van de Ateliers waar hij ooit les gaf. Vaak ging het dan al snel over zijn “verdwijning”. Een catalogus die ooit zonder zijn toestemming was uitgegeven kocht hij schijnbaar massaal op. Fotomateriaal waar hij herkenbaar op staat is in tegenstelling tot zijn generatiegenoten nauwelijks terug te vinden.

Zijn werk was even goed relatief onzichtbaar. Wie kan zijn bijdrage nog voor de geest halen van het Temporary Stedelijk? Ergens hing een klein bordje “1 m = 10 dm = 100 cm = 1000 mm” Wie niet beter wist zou kunnen denken dat het om een flauwe grap ging, maar dat was dus een werk van brouwn. De zeldzame momenten dat er wel een titelbordje bij zijn werk hangt was bij de galerie die zijn werk toonde op beurzen.

Nu is er dus zijn eerste postume retrospectief en het is maar de vraag of hij het zelf allemaal wel zo gewild zou hebben. Het bevat naast een aantal werken vooral ook veel documentatiemateriaal waar in een paar gevallen hij zelf ook in beeld is.

stanley brouwn Overzicht

Meestal zijn tentoonstellingen met uitgestalde boeken het meest verschrikkelijke wat er is. Alsof je dat dan allemaal gaat lezen terwijl je oncomfortabel daar staat. Maar hier is het intrinsiek onderdeel van de tentoonstelling en misschien ook wel essentieel om grip te krijgen op het werk van brouwn.

Wie nietsvermoedend de zaal inloopt ziet een strenge ordening van vergeeld papier op grijze schragen. Maar, brouwn blijkt een enorm gevoel voor humor te hebben. Een serieus gevoel voor humor maar toch. Ieder werk is even banaal als spiritueel, en daar zit de grap. De samenvatting van zijn werk laat zich lezen als ‘mens loopt op de planeet aarde’. Nihilistisch beschouwd doen we weinig anders, maar tegelijk zit daar ook een enorme rijkdom, iedere stap die we zetten maakt dat de wereld zich opnieuw aan ons ontvouwt. De richting bepaald hoe.

Dus het zetten van 10 stappen in de richting van een willekeurige stad zoals Amsterdam brengt ons niet alleen dichter bij Amsterdam, maar ook spiritueel zou je dat zou kunnen zien. Het afleggen van de reis is net zo belangrijk als het doel bereiken. Ik vermoedt dat voor brouwn het doel totaal irrelevant was. Zo draaide de tentoonstelling die hij in 1970 in hetzelfde museum had om La Paz, maar of hij daar ooit daadwerkelijk geweest was, is mij niet duidelijk geworden.

Het is een dunne lijn tussen ironie, nihilisme en juist die enorme rijkdom. Maar aangezien hij zelfs de spelling van zijn naam serieus naam, lijkt me dat hij juist de rijkdom van zijn eigen werk zag. In de weinige interviews die hij gaf zegt hij ook iets van de strekking van het herwaarderen van de afstanden die we afleggen. Wat hij dacht van privacy en de social media zullen we nooit weten.

Het is een fijn retrospectief van een invloedrijk conceptueel kunstenaar die te lang te onzichtbaar is geweest. Verplichte kost.