![Beroemd in zijn tijd en twintig jaar later verguisd en lange tijd niets meer van gehoord. Het zou “reactionair” zijn. We gaan hier niet ontkennen dat vasthield aan de Franse […]](https://i0.wp.com/www.lost-painters.nl/wp-content/uploads/2011/01/William-Adolphe_Bouguereau_1825-1905_-_Self-Portrait_Presented_To_M._Sage_1886.jpg?resize=640%2C250 "Know Your Classics (9): William-Adolphe Bouguereau")
Beroemd in zijn tijd en twintig jaar later verguisd en lange tijd niets meer van gehoord. Het zou “reactionair” zijn. We gaan hier niet ontkennen dat vasthield aan de Franse schilderstraditie en het impressionisme liet voor wat het was. Maar toch, zijn werk was ontzettend precies en uitgebalanceerd.
William-Adolphe Bouguereau
William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) maakte snel faam in de negentiende eeuw. Zijn grootste invloed was vooral Rafael. Hij werd dan ook lyrisch toen hij vergeleken werd met hem.
M. Bouguereau has a natural instinct and knowledge of contour. The eurythmie of the human body preoccupies him, and in recalling the happy results which, in this genre, the ancients and the artists of the sixteenth century arrived at, one can only congratulate M. Bouguereau in attempting to follow in their footsteps…Raphael was inspired by the ancients…and no one accused him of not being original.
En die vergelijking komt niet uit de lucht vallen. Bouguereau was van de Franse Schildersschool. Dat betekende in de praktijk dat alles tot in de puntjes voorbereid was. Dat betekende vele voorstudies voor het maken van schilderijen. Opmerkelijk is dat hij buiten het vele voorbereiden toch nog 826 schilderijen uit zijn mouwen heeft weten te schudden. Zijn composities zij door de goede voorbereiding goed uitgebalanceert, alles klopt. Maar waar Rafael aan de lichamelijke kant was, is Bouguereau ontzettend aanwezig maar op een andere manier. Je kunt de huiden bijna voelen. In zijn tijd, tot aan zijn dood, was zijn werk dan ook zeer gewild. Het was begrijpelijk en simpelweg ontzettend fotorealistisch.
In 1920 sloeg het echter om, hij verdween zelfs uit encyclopedieën. Degas spendeerde nog wat woorden aan hem, maar ook daar zou niemand vrolijk van worden. Zijn werk was bestempeld als reactionair. De impressionisten waren inmiddels de norm geworden.
Waarom het hier staat.
Waarom is dit nu zo jammer. De overwinnaar schrijft de geschiedenis, dat waren de impressionisten. Maar zo slecht is het werk van Bouguereau ook niet. Zijn onderwerp keuze was dan zeer traditioneel, maar de manier waarop hij het schilderde is fenomenaal. Ieder beeld is ijzersterk en blijft zelfs op reproducties feilloos overeind. Natuurlijk is het werk gelikt en op kunstkneepjes gebaseerd, maar ook dat is een kwaliteit die niet uit luiheid was ontstaan. Ieder beeld heeft ontzettend veel passie en aandacht. Nergens kunnen we hem betrappen op foutjes. Alles is overdacht en ingezet.
Dan hebben we het belangrijkste misschien nog niet eens vermeld, zijn vrouwenlichamen zijn prachtig. Iedere keer weer ben ik verbluft over de enorm mooie tactiliteit en gevoeligheid waarmee de huiden geschilderd zijn. Nu kunnen we weer gaan roepen dat het foefjes zijn maar iedere schilder weet dat het ontzettend lastig is om een lichaam te schilderen, laat staan realistisch en dan ook nog eens zo gevoelig.
Kitsch
Zijn werk is lange tijd genegeerd. Bij veilingen is zijn werk nog altijd relatief betaalbaar vergeleken met de impressionisten. Nog altijd zijn er veel kunstcritici die werken van onder andere Bouguereau liever afbranden dan kritisch benaderen en er eventueel iets positiefs in zien. Hier begrijpen we ook wel dat zijn keuzes achteraf niet voordelig waren voor zijn plek in de kunstgeschiedenis. Maar eerlijk is eerlijk, het is goed geschilderd werk.
Hier dus een oproep tot herwaardering van zijn werk. Niemand hoeft nu fan te worden en zijn werk te gaan kopen, maar een herwaardering mag toch wel.
Hier dus een lading afbeeldingen met werk van hem. Kijk vooral naar de gevoelige vrouwlichamen, de goed uitgebalanceerde composities, en de vele hoeveelheden energie die er in gestoken is.
Elegy (1899)
A Young Girl Defending Herself Against Eros (1880)
Love's Resistance (1885)
Dante And Virgil In Hell (1850)
Pieta (1876)
Song of the Angels (1881)
Invation (1893)
Bather (1870)
The Virgin With Angels (1900)
Love on the Look Out (1890)
The Birth of Venus (1879)
The Madonna of the Roses (1903)
The Bather (1879)
Nymphs and Satyr (1873)
The Day of the Dead (1859)
Biblis (1884)
The Nymphaeum (1878)
Én: zó reactionair was het ook weer niet want de wisselwerking met fotografie is duidelijk te merken in dit werk ondanks veel citaten uit het Cinquecento en van de Oude Grieken.
@Bertus, de invloeden van fotografie begonnen rond die tijd eigenlijk pas echt hun intrede te doen he, laten we dat in ons achterhoofd houden. Hij was natuurlijk wel op de hoogte van het medium. Maar de rede dat ik zijn werk (en met mij velen) reactionair noem in deze context was zelfs toen al het feit dat zijn onderwerp keuzes strikt traditioneel zijn. Nu heb ik daar geen moeite mee, maar dat is lange tijd een grond geweest waarop zijn werk in het afvoerputje van de kunstgeschiedenis dreigde te raken.
Tuurlijk, ik begrijp je helemaal. Maar ik begrijp ook waarom je aandacht aan het werk wil besteden. Uiteraard was het academisme de kunst van de gevestigde orde in die tijd: het beste van de Griekse en Romeinse klassieken en van de Renaissance overnemen en dat opnieuw gebruiken en zo tot een veredeling van kunst en smaak komen. Een ideaal dat natuurlijk ver af stond van realisme en impressionisme. En een ideaal wat veraf leek te staan van de idee van eigen creativiteit en originaliteit. En dat maakt veel van dat werk saai voor de hedendaagse kijker. Immers: als je Rafaël wil zien, kijk dan naar Rafaël.
Het lijkt ook ver af te staan van de fotografie. Maar ook in de fotografie werd het academisme bediend. Het aardige bij Bouguereau is dat hij in plaats van te worstelen met perspectief e.d. een soort fotodecors overneemt en bij de naakten de sensualiteit en het “vlees worden” van de anatomie van de fotografie gebruikt. Dat doet hij bovendien heel virtuoos. Hij baseert zich daarbij enerzijds tot vermoeiens toe op klassieke voorbeelden maar voegt daar anderzijds iets eigentijds (19de eeuws) aan toe. Hij laat daarmee de wereld van Rafael rondlopen in een 19de eeuws foto- en theaterdecor. En inderdaad, die lichamen zijn om in te bijten.
@Bertus,
Ik had het zelf zo moeten schrijven. Je hebt helemaal gelijk.