Waar te beginnen? De naam Rubens (1577-1640) behoeft weinig toelichting. En al is het KMSKA (Koninlijk Museum Schone Kunsten Antwerpen) al een eeuwigheid dicht, ik kan me nog herinneren hoe we met de academie daarheen gingen om ons te vergapen aan de gigantische panelen van Rubens aldaar. Elders hangen in Antwerpen in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal een viertal gigantische werken van hem waaronder twee top drieluiken. Veel met zijn weelderigheid heb ik niet, maar indrukwekkend zijn zijn werken zeker. Niet alleen vanwege het formaat en zijn productiviteit, het zijn compacte composities die zich als films weten te ontvouwen. Er zijn er slechts weinigen die hem dat nagedaan hebben.
Peter Paul Rubens overzicht
Maar goed, die grote panelen en doeken kwamen natuurlijk niet uit de lucht vallen. In het Boijmans hangen in de vaste collectie een aantal schetsen, compact bij elkaar. Omdat het klein en nogal bruinige paneeltjes zijn vielen ze je wellicht nooit zo op tussen al die andere klassiekers. Maar voor mij waren ze altijd het moment om even te zien met hoe weinig middelen, en hoe eenvoudig, Rubens hele complexe composities wist te schetsen. De enige kleur die hij nodig had was wat blauw en roze en ineens werd het een overtuigende aanzet voor een groter werk.
Het Boijmans gaat dus een aantal jaar dicht en heeft besloten om nog één keer te knallen met Pure Rubens. Een overzicht van een 65 olieverfschetsen van de hand van Rubens. Want, al die grote meesterwerken, daar werden dus assistenten voor gebruikt. Rubens zette de schets, de leerlingen werkte het uit en als het bijna klaar was kwam de meester voor de final touches. De schetsen zijn echter wel altijd volledig van de hand van Rubens.
Over het waarom van de schetsen wordt veel aandacht besteed in de tentoonstelling, maar dat is eigenlijk het minst interessante. Of het nu daadwerkelijk als schetsen bedoeld waren, of om klanten een beeld te geven wat ze gingen krijgen, of simpelweg voor Rubens’ eigen plezier maakt niet zo heel veel uit. Het meest interessante is om te volgen hoe hij die schetsen opzette. Hoe hij met weinig middelen uiterst vlot complexe composities inzichtelijk wist te maken. Hoe weinig kleur hij nodig had om kleur te suggereren en de samenhang te behouden. En vooral, hoe hij die filmisch dramatische beelden ontwikkelde. In een aantal gevallen is ook het uiteindelijke werk getoond en dan valt op dat er veel energie verloren is gegaan met de uiteindelijke uitwerking. Onbegrijpelijk is dat niet, de tijd was nog niet klaar voor het impressionisme dat sommige van zijn schetsen had. Des te interessanter zijn die schetsen. Niet alleen omdat ze daadwerkelijk van zijn hand zijn, maar omdat het een van de beste schilders ooit was die daar zijn kunnen op etaleert.
Het Boijmans gaat dus dicht, maar deze tentoonstelling is absoluut de moeite waard. Je hebt nog tot 13 januari. Enige haast is dus geboden.
Peter Paul Rubens – De zalving van het lichaam van Christus – Pen en penseel in bruine en grijze inkt over zwart krijt, gewassen in bruin en grijs, witte dekverf, 1600-1608Peter Paul Rubens – De aanbidding van de koningen – Olieverf op paneel, 1609Peter Paul Rubens – De blindmaking van Simson – Olieverf op paneel, 1609-1610Peter Paul Rubens – De gevangenneming van Simson – Olieverf op paneel, 1609-1610Peter Paul Rubens – De herkenning van Philopoemen – Olieverf op paneel, 1609-1610Peter Paul Rubens – De herkenning van Philopoemen – Olieverf op paneel, 1609-1610 (zicht naar het grote werk)Peter Paul Rubens & Frans Snyders – De herkenning van Philopoemen – Olieverf op canvas, 1609Peter Paul Rubens – De heiligen Amandus en Walburgis, De heiligen Catharina van Alexandrie en Eligius – Olieverf op paneelPeter Paul Rubens – De Kruisafname – Olieverf op paneel, 1611-1612Peter Paul Rubens – De bekering van Paulus – Olieverf op paneel, 1614Peter Paul Rubens – Hercules met de gevelde Tweedracht – Olieverf op paneel, 1615-1620Peter Paul Rubens – Leeuwenjacht – Olieverf op paneel, 1615Peter Paul Rubens – Leeuwenjacht – Olieverf op paneel, 1615 (detail)Peter Paul Rubens – De ontmaskering van Achilles te midden van de dochters van Lycomedes – Olieverf op paneel, 1615-1617Peter Paul Rubens en Atelier – De ontmaskering van Achilles te midden van de dochters van Lycomedes – Olieverf op doek, 1617Peter Paul Rubens en Atelier – De ontmaskering van Achilles te midden van de dochters van Lycomedes – Olieverf op doek, 1617 (detail)Peter Paul Rubens – De kroning van Maria – Olieverf op paneel, 1620Peter Paul Rubens – De verdrijving van Adam en Eva uit het Paradijs – Olieverf op paneel, 1620Peter Paul Rubens – De verdrijving van Adam en Eva uit het Paradijs – Olieverf op paneel, 1620 (detail)Peter Paul Rubens – De opvoeding an Maria de ‘Medici- Olieverf op paneel, 1622Peter Paul Rubens – Drie nimfen met de hoorn des overvloeds – Olieverf op paneel, 1625-1628Peter Paul Rubens – Een sater die druiven perst met een tijger en een luipaard – Olieverf op paneel, 1625-1628Peter Paul Rubens – Drie nimfen met de hoorn des overvloeds – Olieverf op doek, 1625-1628Peter Paul Rubens – De Aanbidding van de Eucharistie – Olieverf op paneel, circa 1626Peter Paul Rubens – De drie gratien – Olieverf op paneel, circa 1630Peter Paul Rubens – De Geboorte van Venus – Olieverf op paneel, 1630-1635Peter Paul Rubens – Christus aan het kruis – Dekverf over zwart krijt, 1630-1631Peter Paul Rubens – De apotheose van Jacob I en zes andere ontwerpen voor het plafond van Banquieting House – Olieverf op paneel, 1632Peter Paul Rubens – De apotheose van Jacob I en zes andere ontwerpen voor het plafond van Banquieting House – Olieverf op paneel, 1632 (detail)Peter Paul Rubens – De Zedige matigheid overwint de onbeschaamdheid – Olieverf op paneel, 1632Peter Paul Rubens – De voorzijde & de achterzijde van de erepoort van De Munt – Olieverf op paneel, 1634-1635Peter Paul Rubens – De voorzijde & de achterzijde van de erepoort van De Munt – Olieverf op paneel, 1634-1635 (detail)Peter Paul Rubens – Een keukenmeid, een jongen en een kok bij een tafel – Olieverf op paneel, 1635-1638Peter Paul Rubens – Landschap met een kar bij een beek – Olieverf op paneel, circa 1635Peter Paul Rubens – Achilles doodt Hector – Olieverf op paneel, circa 1635Peter Paul Rubens – Achilles vertoornd op Agamemnon – Olieverf op paneel, circa 1635Daniel Eggermans (naar ontwerp van Peter Paul Rubens) – Achilles vertoornd op Agamemnon – wol, zijde, zilver en gouddraad, 1639Peter Paul Rubens – De ontmaksering van Achilles te midden van de dochters van Lycomedes – Olieverf op paneel, 1635-1639Peter Paul Rubens – De ontmaskering van Achilles te midden van de dochters van Lycomedes – Olieverf op paneel, 1635-1939Peter Paul Rubens – Thetis dompelt Achilles in de Styx – Olieverf op paneel, 1635Peter Paul Rubens – Thetis dompelt Achilles in de Styx – Olieverf op paneel, 1635 (detail)Peter Paul Rubens – Thetis ontvangt van Vulcanus de wapenuitrusting van Achilles – Olieverf op paneel, 1635Peter Paul Rubens – De dood van Eurydice – Olieverf op paneel, 1636 Peter Paul Rubens – Prometheus – Olieverf op paneel, 1636Peter Paul Rubens – De triomftocht van Bacchus – Olieverf op paneel, 1636Cornelis de Vos – De Triomftocht van Bacchus – Olieverf op doek, 1636-1638Peter Paul Rubens – De Zegewagen van Kallo – Olieverf op paneel, 1638Peter Paul Rubens – De Kruisoprichting – Olieverf op paneel, 1638Peter Paul Rubens – Ontwerp voor de titelpagina van Pompoa Introitus Ferdinandi – Olieverf op paneel, 1638Peter Paul Rubens – Ontwerp voor de titelpagina van Pompoa Introitus Ferdinandi – Olieverf op paneel, 1638 (detail)
![Waar te beginnen? De naam Rubens (1577-1640) behoeft weinig toelichting. En al is het KMSKA (Koninlijk Museum Schone Kunsten Antwerpen) al een eeuwigheid dicht, ik kan me nog herinneren hoe […]](https://i0.wp.com/www.lost-painters.nl/wp-content/uploads/2019/01/Peter-Paul-Rubens-overzicht.jpg?resize=640%2C250 "Boijmans van Beuningen; Pure Rubens")
Laat een reactie achter;